Tại sao sau rất nhiều thời gian đầu tư công sức vào việc học tiếng Anh mà một số người vẫn không thể nói thứ ngôn ngữ này một cách trôi chảy và tự nhiên? Để giải thích cho điều này có nhiều nguyên nhân, bao gồm cả khách quan lẫn chủ quan. Một trong những nguyên nhân mà không phải ai cũng để ý tới, hoặc có để ý nhưng lại không tìm được cách khắc phục, đó chính là thói quen dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh trước khi chuyển thành lời nói.

Rõ ràng khi chúng ta phải mất thêm một ít thời gian dành cho việc dịch, cho việc phải xử lý tư duy ở cả 2 ngôn ngữ, thì lời nói có thể bị chậm lại, ngập ngừng, mắc chỗ này, kẹt chỗ kia và do đó ít nhiều ảnh hưởng tới khả năng diễn đạt lưu loát.

Như vậy, một trong những bí quyết để phát triển khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh là hạn chế nhiều nhất có thể quá trình dịch và học cách tư duy bằng tiếng Anh. Nói nghe có vẻ dễ, làm được điều này mới thực sự khó. Cái khó dễ thấy nhất là lâu nay chúng ta đã quen với một môi trường thoải mái trong đó tiếng mẹ đẻ áp đảo trong đời sống và giao tiếp hàng ngày, và chúng ta cảm thấy an toàn khi ở trong đó. Chẳng hạn, mỗi ngày chúng ta đều xem những bộ phim nước ngoài có phụ đề tiếng Việt, sử dụng từ điển song ngữ, học từ vựng bằng cách dịch thẳng sang tiếng Việt, đọc cẩm nang hướng dẫn được viết bằng nhiều thứ tiếng bao gồm cả tiếng Việt, hay việc giao tiếp thường ngày là với người Việt chứ không phải người nước ngoài. Người học thiếu đi động lực thúc ép họ phải tìm mọi cách để diễn đạt và tư duy bằng một thứ tiếng khác.

Làm thế nào để tập tư duy bằng tiếng Anh? Đây không phải là điều tự nhiên đến như một phép màu sau khi bạn học xong một quyển sách dày và bự, hay sau một thời gian miệt mài tích lũy từ vựng và cấu trúc. Trừ khi các bạn đặt nỗ lực thực sự nhằm thay đổi thì sẽ không có gì đặc biệt xảy ra cả. Sau đây sẽ là một vài mẹo hữu ích mà các bạn có thể áp dụng:

1. Hãy bắt đầu bằng việc nhỏ và đơn giản – tự gọi tên trong đầu các đồ vật xung quanh mình bằng tiếng Anh. Các bạn có thể làm điều này bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu vì môi trường xung quanh chính là một kho cung cấp dữ liệu trực quan khổng lồ. Nếu bạn đang nấu ăn trong bếp, hãy quan sát và nghĩ ngay đến các từ như electric cooker, gas stove, knife, frying pan, cooking oil, fish sauce, v.v. Nếu bạn không biết từ ‘cái ấm’ chẳng hạn là gì trong tiếng Anh thì có thể ngay lập tức tra từ điển. Hãy bắt đầu từ những thứ quen thuộc và có sẵn trong nhà bạn, rồi tiếp đến có thể gọi tên những vật bạn gặp khi đi siêu thị, đi chơi, hay đi học. Làm điều này thường xuyên, không những giúp bạn trau dồi những từ vựng đã được học, mà còn tích lũy thêm những từ do bạn tự học và tìm hiểu; do đó, một khi cần đến chúng trong giao tiếp, thì bạn sẽ phản xạ nhanh hơn do không mất nhiều thời gian lục lại trí nhớ.

2. Khi bạn cảm thấy tự tin hơn với vốn từ vựng của mình, và quen dần với việc não bộ có thể gọi tên các sự vật bằng tiếng Anh, bạn có thể bắt đầu tăng dần độ phức tạp của tư duy bằng cách tạo ra các cụm từ hoặc câu hoàn chỉnh và miêu tả những gì diễn ra xung quanh mình. Ví dụ, khi đang đói bụng, bạn có thể nghĩ ngay đến một số câu như: ‘I’m hungry; I need something to eat’, ‘I’ve got to go and get something for my stomach’, ‘Maybe I should call my roommate and ask her to buy some foods on the way home’. Bạn có thể nghĩ tới những câu miêu tả hoặc nhận xét trong bất cứ hoàn cảnh nào. Nếu đang xem tivi, bạn có thể nghĩ ‘This program is so boring’; Hoặc bạn có thể nhận xét trong đầu dáng vẻ và quần áo của người đối diện, như ‘She looks so beautiful today’, hay ‘I don’t think this jacket suits her’. Không có vấn đề gì nếu bạn nghĩ bằng những câu đơn giản hay câu sai ngữ pháp. Bạn luôn luôn có thể làm đi làm lại một câu nhiều lần và tự điều chỉnh mình để hoàn thiện hơn. Điều quan trọng nhất vẫn là thực hành và phát triển thói quen tư duy bằng tiếng Anh.

3. Bước tiếp theo, hãy tập tư duy với những nội dung dài hơn. Ví dụ, sau một ngày làm việc và học tập, trước khi đi ngủ hãy nghĩ lại những việc mình làm, những điều mình cảm thấy, những người mình gặp và nói chuyện hôm đó. Hay là tự kể cho mình một câu chuyện xảy ra từ rất lâu nhưng khiến mình có ấn tượng. hoặc cũng có thể tưởng tượng một số tình huống thường gặp trong đời sống, và nghĩ tới những điều mình sẽ nói trong những tình huống đó. Cách này giúp bạn củng cố nhiều từ vựng đã học, đồng thời rèn luyện đa dạng các cấu trúc ngữ pháp hơn.

Để hình thành thói quen tư duy bằng tiếng Anh, các bạn cần phải thoát ra khỏi môi trường dễ chịu và an toàn của việc sử dụng tiếng mẹ đẻ, và biến tiếng Anh thành một phần cuộc sống của mình. Cảm giác ban đầu nhìn chung là khó chịu khi ngay cả việc suy nghĩ cũng phải thực hiện bằng một thứ tiếng không phải là tiếng mẹ đẻ của mình, nhưng một khi vượt qua được cảm giác này, mọi thứ sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều!

Tài liệu tham khảo